विद्राव्य खते ; कोनते खत कधी वापरावे, विद्राव्य खतांचे फायदे (Water Soluble Fertilizers)
विद्राव्य खते (Water Soluble Fertilizers) ही अशी खते आहेत जी पाण्यात पूर्णपणे विरघळतात. या खतांचा वापर प्रामुख्याने फर्टिगेशन (ठिबक सिंचनाद्वारे खत देणे) आणि पर्णसंभार फवारणी (पानांवर फवारणी करणे) या पद्धतींनी केला जातो. घन खतांच्या तुलनेत ही खते पिकांना लवकर उपलब्ध होतात आणि अन्नद्रव्यांचा तातडीने पुरवठा करतात.
विविध प्रकारची विद्राव्य खते बाजारात उपलब्ध आहेत, त्यापैकी काही प्रमुख खतांबद्दल खाली सविस्तर माहिती दिली आहे..
विद्राव्य खते 👇👇
19:19:19 (N:P:K)
घटक: 19% नायट्रोजन (N), 19% फॉस्फरस (P), 19% पोटॅशियम (K).
उपयोग:
हे एक संतुलित खत असून ते रोपांच्या सुरुवातीच्या वाढीसाठी, मुळांच्या विकासासाठी आणि पानांच्या चांगल्या वाढीसाठी उपयुक्त आहे.
पीक वाढीच्या कोणत्याही टप्प्यावर याचा वापर करता येतो.
पिकांची रोगप्रतिकारशक्ती वाढवण्यासाठी मदत करते.
वापर: ठिबक सिंचन आणि पानांवर फवारणीसाठी योग्य. पेरणीनंतर 30-40 दिवसांनी किंवा पीक फुलोऱ्यापर्यंत 0.5-1.0% प्रमाणात 10-15 दिवसांच्या अंतराने 2-3 वेळा वापरता येते.
20:20:20 (N:P:K)
घटक: 20% नायट्रोजन (N), 20% फॉस्फरस (P), 20% पोटॅशियम (K).
उपयोग:
हे देखील एक संतुलित खत आहे जे रोपांची वाढ सुधारते, पाने हिरवीगार करते आणि रोपे लवकर स्थिर होण्यास मदत करते.
खराब गुणवत्तेच्या जमिनीत वनस्पती वाढवण्यासाठी हे उत्तम आहे कारण ते तीन आवश्यक प्राथमिक अन्नद्रव्ये वनस्पतीला प्रदान करते.
प्रकाशसंश्लेषणात मदत करते आणि मुळांच्या चांगल्या विकासास प्रोत्साहन देते.
वापर: ठिबक सिंचन, पानांवर फवारणी आणि आळवणीसाठी वापरले जाते.
12:61:00 (मोनो अमोनियम फॉस्फेट – MAP)
घटक: 12% नायट्रोजन (N), 61% फॉस्फरस (P), 0% पोटॅशियम (K).
उपयोग:
यात नायट्रोजन कमी असतो पण फॉस्फरसचे प्रमाण खूप जास्त असते.
नवीन वाढ आणि वेगवान वनस्पतीच्या वाढीसाठी उपयुक्त.
प्रजनन भाग आणि फलनाच्या योग्य वाढीस चालना देते, ज्यामुळे फुलांची गळती कमी होते आणि फलधारणा चांगली होते.
बियां अंकुरण आणि प्रारंभिक विकासासाठी महत्त्वाचे आहे.
वापर: फर्टिगेशन आणि पानांवरील फवारणीसाठी वापरले जाते.
13:40:13 (N:P:K)
घटक: 13% नायट्रोजन (N), 40% फॉस्फरस (P), 13% पोटॅशियम (K).
उपयोग:
हे एक संतुलित, उच्च-फॉस्फरस युक्त खत आहे जे रोपांमध्ये मुळांच्या मजबूत वाढीसाठी आणि फुलांची संख्या वाढवण्यासाठी वापरले जाते.
दर्जेदार पीक उत्पादन वाढवते.
वापर: ठिबक सिंचन (2-3 किलो/एकर) आणि फवारणी (5 ग्रॅम/लिटर पाणी) द्वारे सर्व पिकांसाठी वापरले जाते.
00:52:34 (मोनो पोटॅशियम फॉस्फेट – MKP)
घटक: 0% नायट्रोजन (N), 52% फॉस्फरस (P), 34% पोटॅशियम (K).
उपयोग:
यात नायट्रोजन नसतो, पण फॉस्फरस आणि पोटॅशियम भरपूर प्रमाणात असतात.
फुले येण्यापूर्वी किंवा फुले आल्यानंतर या खताचा वापर केला जातो.
फळपिकांमध्ये फळांच्या योग्य वाढीसाठी, आकर्षक रंगासाठी आणि चमक सुधारण्यासाठी याचा वापर होतो.
उच्च-गुणवत्तेच्या उत्पन्नाची खात्री देते आणि पिके वेळेवर पिकण्यास मदत करतात.
वापर: ठिबक सिंचन (1.5-2 ग्रॅम/लिटर पाणी) आणि पानांवर फवारणी (5 ग्रॅम/लिटर पाणी) साठी वापरले जाते.
13:00:45 (पोटॅशियम नायट्रेट – KNO3)
घटक: 13% नायट्रोजन (N), 0% फॉस्फरस (P), 45% पोटॅशियम (K).
उपयोग:
यात नायट्रेट नायट्रोजन आणि भरपूर पाण्यात विरघळणारे पोटॅश असते.
पिकांना अजैविक ताण परिस्थितींना (उदा. दुष्काळ, थंडी) प्रतिकार करण्यास मदत करते.
फळांचा दर्जा वाढवण्यासाठी, त्यांचा आकार, गुणवत्ता आणि प्रतिकूल परिस्थितींविरुद्ध प्रतिकारशक्ती वाढवण्यासाठी वापरले जाते.
बहरानंतर आणि शारीरिक परिपक्वतेच्या स्थितीत उपयुक्त.
वापर: फर्टिगेशन आणि पानांवरील फवारणीसाठी सर्व पिकांमध्ये वापरले जाते.
00:00:50 (पोटॅशियम सल्फेट – SOP)
घटक: 0% नायट्रोजन (N), 0% फॉस्फरस (P), 50% पोटॅशियम (K) आणि 17.5% सल्फर (S).
उपयोग:
यात उच्च पोटॅशियम आणि सल्फर सामग्री असते.
वनस्पतींच्या वाढीस आणि विकासास मदत करते.
फुले आणि फळांची वाढ वाढवते आणि त्यांची गुणवत्ता सुधारते.
कीड आणि रोगांविरुद्ध प्रतिकारशक्ती वाढवते (उदा. भुरी रोगासारख्या बुरशीजन्य रोगांचे नियंत्रण करण्यास मदत करते).
पिकांतील अजैविक ताण विकसित करण्यास मदत करते.
वापर: ठिबक सिंचन (1.5-2.5 ग्रॅम/लिटर पाणी) आणि पानांवरील फवारणी (0.5-1.0%) साठी वापरले जाते.
